1 ‒ Wat is het probleem?
De Vlaamse overheid moet nog meer investeren in de verschillende multimodale transportmodi, om de bereikbaarheid en concurrentiepositie van de West-Vlaamse bedrijven te vrijwaren. Er is de laatste jaren namelijk een achteruitgang merkbaar t.o.v. andere provincies. West-Vlaanderen heeft nochtans verschillende maritieme en luchthavengebonden toegangspoorten en kent een sterk industrieel en economisch weefsel, wat veel personen- en goederenverkeer met zich meebrengt. Onze wegen slibben echter steeds vaker dicht, waardoor de betrouwbaarheid van onze logistieke keten onder druk komt te staan. De congestieproblematiek weegt op onze economische groei. Een inhaalbeweging inzake infrastructuur dringt zich op, zowel op de weg, het water, het spoor als de luchtvaart.
Binnenvaart is een belangrijke schakel in de modal shift. Ze vormt een belangrijk onderdeel in het verbinden van de havens en het hinterland. Een binnenschip van 3.000 ton haalt 150 vrachtwagens van de baan. Daarom investeert Vlaanderen in het Seine-Schelde project, waardoor schepen met een groter laadvermogen een vlotte doorgang krijgen tussen Seine en Schelde. Er werd een ‘watersnelweg’ gecreëerd tussen Frankrijk en Duitsland, wat de haven van Antwerpen ten goede komt. Spijtig genoeg is de haven van Zeebrugge hier (nog) niet op aangesloten. Het blijft essentieel dat ook de haven van Zeebrugge een volwaardige binnenvaartaansluiting krijgt op het Seine-Schelde traject. Daarnaast moeten de ‘zijarmen’ van de Leie (zoals het kanaal Bossuit-Kortrijk en het kanaal Roeselare-Leie) geoptimaliseerd worden.
2 ‒ Wat stelt Voka voor?
Een adequate binnenvaartinfrastructuur is onontbeerlijk voor een optimale benutting van onze waterwegen. Het belang van binnenvaart neemt verder toe. Hiervoor moeten onze rivieren en kanalen geoptimaliseerd worden zodat grotere schepen er zonder problemen gebruik van kunnen maken. Om de infrastructuur optimaal te kunnen gebruiken en een modal shift mogelijk te maken, is het noodzakelijk dat een aantal cruciale assen in onze provincie aangepakt worden.
Kanaal Bossuit-Kortrijk
Het Kanaal Bossuit-Kortrijk moet geoptimaliseerd worden zodat het van een insteekdok evolueert naar een volwaardige by-pass tussen Schelde en Leie. Bedrijven langs het kanaal worden op die manier bereikbaar via zowel Schelde als Leie, wat de bedrijfszekerheid met 100 procent doet toenemen. Bovendien zorgt deze verbinding voor een aanzienlijke tijdswinst voor schepen die vanuit Frankrijk en Wallonië willen doorvaren naar bijvoorbeeld het Kanaal Roeselare-Leie. Aan het begin van de legislatuur moet er een voorkeursbesluit worden (binnen het complex project) genomen door de Vlaamse regering zodat de uitwerkingsfase kan aangevat worden. Die moet resulteren in een projectbesluit met de ambitie om in deze nieuwe legislatuur de werken te kunnen opstarten.
Kanaal Roeselare-Leie
Om het gabarit te verhogen van het Kanaal Roeselare-Leie en zo schepen van klassen Va (tot 2.500 à 3.000 ton) mogelijk te maken, moeten een aantal optimalisatiewerken uitgevoerd worden. Zo moet het kanaal onder andere verder verdiept worden en moeten de kaaimuren verstevigd of vernieuwd worden. Een recente studie lijstte alle prioritaire maatregelen op. Het is noodzakelijk dat de nodige middelen voorzien worden om deze optimalisatie mogelijk te maken. 40% van alle trafiek op de Leie heeft als bestemming het Kanaal Roeselare-Leie. Door de komst van de River Terminal Roeselare zal dit verder toenemen. Als ook het Kanaal Bossuit-Kortrijk geoptimaliseerd zal worden, neemt de attractiviteit van het Kanaal Roeselare-Leie verder toe.
Kanaal Gent-Brugge-Zeebrugge
De ontsluiting van de haven van Zeebrugge via binnenvaart is zeer zwak. De enige mogelijkheid op vandaag bestaat uit het kanaal Gent-Brugge en de aansluitende verbinding naar Zeebrugge via het Boudewijnkanaal. Het traject wordt gekenmerkt door 26 knelpunten waarvan 11 kritieke. Naast het beperkte gabarit van het kanaal Gent-Brugge ter hoogte van Beernem is vooral de doortocht door Brugge problematisch. Het gabarit is er eveneens beperkt en de vesten zijn Unesco beschermd erfgoed. Bovenal vormen de Steenbruggebrug en de Dampoortsluis dringende knelpunten. Met het project Stadsvaart wil men de mobiliteit in en rond Brugge verbeteren en ook de knelpunten op het kanaal wegnemen zodat de doortocht op de ringvaart bevaarbaar is voor schepen van klasse Va (2.500 ton). Merk op dat de Dampoortsluis tot op vandaag slechts toegankelijk is voor klasse IV binnenschepen (1.250 ton) en dat dit bijgevolg dan ook de maximale capaciteit is voor binnenschepen naar Zeebrugge. Eigenlijk is er nood aan een rivierweg van klasse Vb (tot 4.000 ton) overeenkomstig de aanpassingen aan de Leie i.k.v. het Seine-Schelde-project.
Estuaire vaart
Bij gebrek aan een volwaardige binnenvaartaansluiting op het Europese wegennetwerk vanuit de haven van Zeebrugge, is de estuaire vaart momenteel de enige mogelijkheid om met grote tonnage vanuit Zeebrugge op de Schelde te kunnen aansluiten. Via de estuaire vaart, waarbij aangepaste binnenschepen op een deel van de zee tussen Zeebrugge en Vlissingen varen, kan de bereikbaarheid van Zeebrugge toch gegarandeerd worden. Vandaag zijn er in Zeebrugge maar een zeer beperkt aantal estuaire schepen operationeel. Dit zijn omgebouwde binnenschepen die versterkt werden om deels op zee, deels op een waterweg te kunnen varen. Het is namelijk verboden om met gewone binnenschepen op zee te varen. Zij varen via een kort traject langs de kust, naar de monding van de Westerschelde. Ondanks een aantal recente versoepelingen blijven er echter heel wat tekortkomingen aan de estuaire vaart: de brand- en veiligheidsvereisten zijn zeer streng, de ombouwkosten naar een estuair schip zijn hoog, de schipper heeft een speciaal certificaat nodig, enz. Een estuair schip is bijgevolg duurder dan een binnenschip en is vanuit concurrentieel standpunt enkel interessant voor specifieke bestemmingen zoals Antwerpen en verder naar de Rijn. Voor vervoer naar de rest van het binnenvaartnetwerk biedt dit geen oplossing.
Seine-Schelde West
Seine-Schelde Vlaanderen is een grootscheeps project dat de binnenvaart wil stimuleren als volwaardig alternatief voor goederenvervoer op de weg. Met de capaciteitsverhoging van de Leie werden grote infrastructurele stappen gezet in West-Vlaanderen. Het is echter essentieel dat de Vlaamse kusthavens zich kunnen inschakelen in de Seine-Schelde verbinding. Momenteel is de haven van Zeebrugge slechts bereikbaar voor binnenvaartschepen tot 1.250 ton, al wordt er gezocht naar mogelijkheden om het kanaal Gent-Brugge-Zeebrugge op te waarderen tot 2.500 ton, wat de maximale capaciteit zal zijn voor de Ringvaart om Brugge. Aangezien estuaire vaart evenmin een volwaardig alternatief is, blijft er nood aan een bijkomende binnenvaartontsluiting voor binnenschepen tot 4.500 ton (klasse Vb-schepen). Dit kan enkel door middel van een aanpassing van het Afleidingskanaal van de Leie (Schipdonkkanaal). Op die manier kunnen de Vlaamse kusthavens volwaardig ingeschakeld worden in het Trans-Europees binnenvaartnetwerk. De ontsluiting van de kusthavens via het Afleidingskanaal van de Leie vanaf Schipdonk is een logische uitbreiding van deze Seine-Schelde binnenvaartas en werd door voorgaande Vlaamse regeringen reeds uitvoerig onderzocht.