Het voorstel van minister van volksgezondheid Frank Vandenbroucke om werkgevers ook voor de tweede maand ziekte van hun werknemers te laten opdraaien, zorgde bij ondernemers voor heel wat commotie. En volgens de media lijkt het plan na één dag al dood en begraven. En dat is helemaal terecht. Het voorstel zou werkgevers op kosten jagen en zou amper effect teweegbrengen in de problematiek van de langdurig zieken. Nochtans is het voor Voka al langer duidelijk wat we wél kunnen en moeten doen om het aantal langdurig zieken te doen dalen. Voka schuift alvast 5 concrete pistes naar voor.
Inzetten op informele trajecten
Om een langdurig zieke medewerker terug naar werk te begeleiden, bestaat vandaag een formele en complexe administratieve procedure. Die formele procedure levert amper resultaten op: slechts een paar duizend langdurig zieken nemen deel aan zo’n formeel traject en slechts 1 op 4 vindt terug de weg naar werk. Een veelvoud daarvan - bijna 40.000 zieke werknemers - start in de informele procedure: een dialoog tussen werknemer, werkgever en arbeidsarts. Wanneer die dialoog snel start, vindt 4 op 5 terug werk.
Het voorstel van minister Vandenbroucke sluit aan bij het formele en procedurele traject, waarvan we weten dat het niet werkt. Beter is in te zetten op wat wel werkt: laat werkgevers en medewerkers zelf het gesprek aangaan over hoe aangepast of tijdelijk werk kan helpen om terug te keren. De overheid moet die informele re-integratietrajecten ondersteunen omdat ze bewezen hebben beter te werken dan wat vandaag de norm is.
Sneller naar de arbeidsarts
Vandaag zijn maar liefst vier artsen betrokken bij de re-integratie van langdurig zieken: de behandelende arts, de arbeidsarts, de controlearts en de adviserend arts van het ziekenfonds. Zet voortaan de arbeidsarts centraal.
Wanneer de behandelende arts vermoedt dat het werk een rol speelt in de ziekte, verwijst hij best meteen door naar de arbeidsarts. De arbeidsarts is immers dé specialist rond werk en kent het bedrijf en de werkomgeving. Data tonen aan dat bij een tijdige doorverwijzing naar de arbeidsarts 8 op de 10 zieken terugkeert naar de werkvloer binnen de zes maanden. Een efficiëntere inzet van arbeidsartsen maakt het systeem eenvoudiger, effectiever en laat toe om meer zieke medewerkers te begeleiden.
Fit notes: attesteren wat wel nog kan
Vandaag is er geen enkel contact mogelijk tussen de werkgever en een zieke medewerker. Een werknemer brengt een afwezigheidsattest binnen waar de werkgever weinig mee kan aanvangen. Heeft de uitgevallen collega een ziekte die te maken heeft met het werk? Dat blijft onbekend op dat moment. Er ontstaat algauw een fysieke en mentale afstand tussen de zieke en de collega’s op de werkvloer. Collega’s die dan vaak ook het werk van de zieke collega moeten opvangen.
Voka pleit voor de invoering van fit notes in plaats van de huidige afwezigheidsbriefjes. De arts attesteert op een fit note wat de werknemer wel nog kan. Ook de werkgever is betrokken en zoekt mee naar aangepast werk. Wie ziek wordt, is vaak wel nog in staat om bepaalde taken uit te voeren. Een fit note in plaats van een ziektebriefje maakt een gesprek tussen werkgever en werknemer mogelijk over wat wel nog kan. Op die manier verliest een langdurig zieke niet alle contact met de werkvloer.
Flexibelere werkhervattingen
Wie ziek is, is vaak wel in staat om welbepaald werk uit te voeren. Het is niet zelden de vraag van de zieke zelf om toch opnieuw ‘iets’ te kunnen doen om opnieuw contact te hebben met collega’s. Voka pleit voor de ruimere en soepelere uitvoering van de progressieve werkhervatting. De ziekte-uitkering wordt dan gecombineerd met het arbeidsinkomen zodat de werknemer tijdens het herstel terug het werk kan opbouwen. Op bijna 8 jaar tijd is het aantal Belgen in dergelijke werkhervatting enorm gestegen: van 28.000 naar 67.595. Maar in vergelijking met het half miljoen langdurig zieke werknemers blijft dit toch erg beperkt. Ook hier is meer maatwerk, soepelheid en flexibiliteit nodig zodat zoveel mogelijk werknemers en werkgevers ervan gebruik kunnen maken.
Versterk de medewerker
Mentale aandoeningen zoals stress en burn-out vormen samen met orthopedische aandoeningen zoals nek- en rugpijn de grootste groepen langdurig zieken: ze vertegenwoordigen 2/3e van de langdurig zieken.
Waarom niet een deel van de hersteltijd gebruiken om de kennis en vaardigheden van de medewerkers bij te spijkeren? Competenties versterken biedt een antwoord op de onderliggende factoren voor deze grote groepen: het help hen zich te ontwikkelingen, zingeving te bieden of de transfer te maken naar een andere job of werkgever. Vul de opleiding aan met toeleiding tot jobcoaching en arbeidsbemiddeling en je maakt van een ontslag om medische redenen een kans op een carrièresprong.
Wederzijds vertrouwen
Voor Voka moet re-integratie van langdurig zieken steunen op een gedeelde verantwoordelijkheid van de werkgever, de medewerker en de arbeidsarts. Er moet gewerkt worden aan wederzijds vertrouwen tussen werkgever en werknemer en de artsen. Doel moet zijn om zieke medewerkers op een gezonde en verantwoorde manier zo goed en zo snel mogelijk terug aan de slag te krijgen. En ander of aangepast werk kan ook een deel van de genezing zijn. Dergelijke aanpak zal zorgen voor een snellere integratie na ziekte en tot een beter welzijn van de medewerker.
Dit is een totaal andere aanpak dan het financieel sanctioneren van werkgevers door de tweede maand ziekte te laten betalen, zoals Frank Vandenbroucke voorstelt. Dit zal geen enkele zieke medewerker sneller aan de slag krijgen.
