Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM): de meest gestelde vragen

Als je zelf de douaneaangiften indient of gebruikmaakt van een directe douanevertegenwoordiger kun je direct doorgaan naar stap 2. In beide gevallen ben je als importeur zelf de CBAM-aangever. 

Als je samenwerkt met een indirecte douanevertegenwoordiger neem je best eerst contact op met hen aangezien zijn normaal gezien direct kunnen bevestigen of je geïmporteerde goederen al dan niet onder CBAM vallen. Bovendien kan de indirecte douanevertegenwoordiger optreden als CBAM-aangever op voorwaarde dat je bedrijf in Europa gevestigd is en zij hiermee instemmen. Indien ze niet akkoord gaan (wat hun volste recht is), word jij automatisch de CBAM-aangever. Ook als de indirecte douanevertegenwoordiger niet akkoord gaat, is het wel hun plicht je te informeren over de CBAM-goederen die je importeert en de bijhorende wettelijke verplichtingen. Als je buiten de EU gevestigd bent, fungeert de indirecte douanevertegenwoordiger altijd als de CBAM-aangever. 

Het is belangrijk om hier te benadrukken dat de CBAM-aangever verantwoordelijk is voor de juistheid van de gegevens in het CBAM-rapport. Als deze gegevens onjuist zijn, kan de CBAM-autoriteit (FOD Volksgezondheid) de CBAM-aangever aanspreken en hem de mogelijkheid bieden om de gegevens te corrigeren via een correctieprocedure.

Kan een andere derde partij fungeren als CBAM-aangever? 

Neen, enkel de importeur en de indirecte douanevertegenwoordiger kunnen toegang krijgen tot het CBAM-overgangsregister en de nodige CBAM-rapporten indienen. Consultants of andere neutrale partijen kunnen dus niet fungeren als CBAM-aangever. 

In de volgende stap dien je na te gaan of de goederen die je importeert onderhevig zijn aan de CBAM-verplichtingen. In principe is het zo dat de douane je op hoogte stelt of je CBAM-goederen importeert en de verplichtingen die daarmee gepaard gaan. Als je nog niet bent gecontacteerd kan je er vanuit gaan dat je niet CBAM-plichtig bent. Ook bedrijven die nu nog niet importeren vanuit een derde land, maar dat in de toekomst van plan zijn, zullen geïnformeerd worden. Mocht je geen bericht hebben ontvangen en je twijfelt of je al dan niet CBAM-plichtig bent kan je onderstaande lijst raadplegen en contact opnemen met de CBAM-autoriteit via info.cbam@health.fgov.be of 02 524 96 55.

Of je al dan niet CBAM-plichtig bent hangt af van de GN-codes die aan je goederen zijn toegewezen. Als je geïmporteerde goederen op onderstaande lijst staan, dan ben je CBAM-plichtig. CBAM is uitsluitend van toepassing op goederen met deze GN-codes. Geïmporteerde goederen met een GN-code die niet op de lijst staat, vallen niet onder CBAM, ook niet als er een CBAM-goed is in verwerkt. De vereenvoudigde lijst van de CBAM-producten vind je hieronder. Een meer gedetailleerde lijst vind je in bijlage 2 van de CBAM-verordening.

CBAM goederen:

• Aluminium
  • Tariefpost: 7601, 7603, 7604, 7605, 7607, 7608, 7610, 7612, 7614, 7616
  • Goederencode: 76090000, 76110000, 76130000
• Elektriciteit
  • Goederencode: 27160000
• Ijzer & staal 
  • Hoofdstuk: 72 – Uitgezonderd van (7202 2, 7202 30 00, 7202 50 00, 7202 70 00, 7202 80 00, 7202 91 00, 7202 92 00, 7202 93 00, 7202 99, 7202 99 10, 7202 99 30, 7202 99 80, 72024)

  • Tariefpost: 7301, 7302, 7303, 7304, 7305, 7306, 7307, 7308, 7309, 7310, 7311, 7318, 7326

• Meststoffen
  • Tariefpost: 2814, 3102, 3105 (uitgezonderd 31056000)
  • Goederencode: 28080000, 28342100
• Chemische stoffen
  • Goederencode: 28041000

Uitzonderingen:

Er zijn enkele derde landen en gebieden die zijn uitgezonderd van de CBAM-verplichtingen omdat daar al een equivalent van de CO2-prijs van toepassing is. Dit geldt voor IJsland, Liechtenstein, Noorwegen, Zwitserland, Büsingen, Helgoland, Livigno, Ceuta en Melilla. Daarnaast is CBAM niet van toepassing als de waarde van de CBAM-goederen per zending €150 of minder bedraagt. 

Mogelijke uitbreiding:

Op dit moment vallen sectoren met een aanzienlijk risico op koolstoflekkage onder de CBAM-verordening. Samen nemen die meer dan 45% van de uitstoot van de ETS-sectoren in de EU voor hun rekening. In de verordening is opgenomen dat de goederen onderhevig aan CBAM in de toekomst kan uitbreiden. Tot en met 1 januari 2026 zal de scope onveranderd blijven, maar vanaf die datum bestaat de mogelijkheid dat er nieuwe sectoren worden toegevoegd. Bij bezorgdheden kan je je wenden tot de (Europese) sectorfederaties die op hun beurt in dialoog treden met de Europese commissie en uw belangen zullen verdedigen. 

Ben je CBAM-plichtig als je CBAM-goederen importeert in transit? 

Neen, de CBAM-verplichtigen voor jouw bedrijf treed alleen in werking wanneer de goederen binnen de Europese Unie in het vrije verkeerd worden gebracht. Goederen die zich in transit bevinden, vallen niet onder CBAM. Als bijvoorbeeld goederen worden ingevoerd voor actieve veredeling en vervolgens worden geëxporteerd, zijn ze niet onderworpen aan CBAM-verplichtingen. 

Als je zelf CBAM-aangever bent en je geïmporteerde goederen zijn onderhevig aan de CBAM-verplichtingen dien je je bedrijf aan te melden in het CBAM-overgangsregister. Daar dient het CBAM-rapport ingevuld en ingediend te worden. We raden aan om dit al op voorhand te doen om zo vertrouwd te geraken met het overgangsregister en het CBAM-rapport. Om toegang te krijgen tot het overgangsregister moet je eerst beschikken over de “TAXUD-rol". 

Als je al beschikt over de "TAXUD-rol" kan je je gewoon aanmelden via het EU Trade Portal. Op de "Where are you from" pagina moet je contra intuïtief op de vraag: "Kies het domein van de applicatie waarvoor u toegang aanvraagt" Douane aanduiden en niet CBAM. Verder hoef je gewoon België aan te duiden en aan te geven dat je een marktdeelnemer bent. Als er zich problemen voordoen bij het aanmelden kan je deze handleiding raaplegen of contact opnemen met de CBAM-autoriteit via info.cbam@health.fgov.be of 02 524 96 55. 

Als je nog niet beschikt over de "TAXUD-rol" , dien je eerst volgende stappen te ondernemen: 

1. Registratie bij de sociale zekerheid. Ondernemingen moeten eerst een beveiligde toegang hebben tot het portaal van de sociale zekerheid. 
2. Toewijzing van een TAXUD-rol. Dit gebeurt via de toepassing mijn e-gov rollenbeheerder. 
3. Nu kan u zich aanmelden in het tijdelijke CBAM-register. 

Als er zich problemen voordoen bij het verkrijgen van een "TAXUD-rol" kan je contact op nemen met de sociale zekerheid via plda.helpdesk@minfin.be. 

De volgende stap die je dient te ondernemen is het verzamelen van informatie bij de CBAM-producent om op basis daarvan het CBAM-rapport te kunnen invullen. De belangrijkste gegevens die je nodig hebt zijn de ingebedde emissies. De Europese Commissie heeft "guidance documenten” ontwikkeld om importeurs en CBAM-producenten zo goed mogelijk te ondersteunen hierin en heeft daarnaast ook een communicatietemplate opgesteld om de gegevensuitwisseling tussen jou en de CBAM-producent te vergemakkelijken. Het gebruik van het template is optioneel, maar wordt sterk aanbevolen. Aan de hand van een ingevuld communicatietemplate kan je het CBAM-rapport invullen. 

Uitzonderlijk kan je voor de eerste drie CBAM-rapporten (Q4 van 2023, Q1 2024 & Q2 van 2024) standaardwaarden ingeven mocht je nog geen gegevens van de CBAM-producent ontvangen hebben. Ook al is het dus nu nog niet verplicht om de werkelijke emissies op te geven, is het zeker aan te raden om de CBAM-producent al op de hoogte te stellen van de informatie die je binnenkort zal nodig hebben. 

Welke gegevens heb je nodig?

Ingebedde emissies: 

De ingebedde emissies bestaan uit drie soorten emissies: 

• De directe emissies die vrijkomen bij het productieproces en bij de productie van warmte die wordt gebruikt in het productieproces, onafhankelijk van de locatie van de productie van deze warmte. 
• De indirecte emissies die vrijkomen bij de productie van elektriciteit die gebruikt wordt in het productieproces, onafhankelijk van de locatie van de productie van deze elektriciteit
• De directe en indirecte emissies van de relevante inputmaterialen (precursoren). Dat zijn materialen die worden gebruikt in het productieproces, bijvoorbeeld als grondstof of hulpstof. Als dat ook CBAM-goederen zijn moeten die emissies ook meegeteld worden. 

Voor de rapportage van de ingebedde emissies is het noodzakelijk om ook informatie te verzamelen over de productie-installaties en de productieprocessen. 

Bij de rubriek – “Vragen over de te verzamelen data” gaan we dieper in op de ingebedde emissies en hoe die te rapporteren en te bepalen. 

Koolstofprijs in land van oorsprong:

Daarnaast dien je ook te achterhalen of er al een koolstoftaks is betaald in het land waar de CBAM-goederen worden geproduceerd. Dit kan leiden tot een vermindering van de CBAM-verplichting in de definitieve periode vanaf 2026. Het is ook verplicht om hierover te rapporteren tijdens de overgangsperiode indien het van toepassing is uiteraard. 

Bij de rubriek – “Vragen over de te verzamelen data” gaan we dieper in op de koolstofprijs in het land van oorsprong en hoe die te rapporteren. 

Eenmaal alle informatie is verzamelend kan je het CBAM-rapport invullen via het CBAM-overgangsregister. De Europese Commissie heeft de rapportagemodule van het CBAM-overgangsregister eind 2023 opengesteld. Dit systeem is nog in ontwikkeling en het werkt nog niet volledig zoals de bedoeling is. Door technische problemen is de deadline voor het indienen van het eerste CBAM-rapport zelfs met dertig dagen verlengd. Het is nog niet verplicht om alle informatie op te geven en je kan het rapport ook al indienen als nog niet alle informatie bekend is. De eerste twee rapporten kan je nog aanvullen tot 31 juli. (meer informatie over de deadlines rond het indienen van een CBAM-rapport vind je bij de rubriek "Algemene vragen over CBAM")

De Europese Commissie heeft een Engelstalige handleiding gemaakt en de Nederlandse Emissieautoriteit heeft een Nederlandstalige handleiding en een filmpje gemaakt die als ondersteuning kunnen dienen bij het invullen van het CBAM-rapport. De standaardwaarden die je kan gebruiken voor het invullen van ingebedde emissies vind je hier. 

Welke informatie heb je nodig in een CBAM-rapport?

• De hoeveelheid ingevoerde goederen (uitgedrukt in ton of megawattuur) en hun GN-code
• Informatie in het kader van ingebedde emissies (zie hieronder voor meer informatie)
• De betaalde koolstofprijs in het land van herkomst (zie hieronder voor meer informatie)

Moet je een CBAM-rapport invullen als je in een kwartaal geen goederen hebt geïmporteerd? 

Neen, het is niet mogelijk om een CBAM-rapport in te dienen zonder goederen of emissies. Als je in een kwartaal geen CBAM-goederen hebt geïmporteerd, hoef je dus ook geen CBAM-rapport in te dienen. 

CBAM is een invoerheffing op producten met een hoge koolstofuitstoot die geïmporteerd worden binnen de EU, vastgelegd in Verordening EU 2023/956. Op deze manier zet de EU een prijs op de koolstof die wordt uitgestoten tijdens de productie van goederen buiten de EU. 

Concreet betekent dat als je CBAM-goederen importeert (geproduceerd buiten de EU) je CBAM-certificaten zal moeten aankopen in functie van de emissies die zijn gegenereerd bij de productie van die goederen. Het effectief aankopen van certificaten wordt pas verplicht in 2026 wanneer CBAM definitief van kracht gaat. Op dit moment is enkel een kwartaalrapportage verplicht.

Het primaire doel van CBAM is het gelijkstellen van de koolstofprijs tussen de in de EU geproduceerde producten en geïmporteerde producten en moet gezien worden als aanvulling van het “EU Emissions Trading System”. Dit is een systeem waarbij Europese bedrijven die meer uitstoten dan hun uitstootlimiet, emissierechten dienen aan te kopen. Dit zadelt Europese bedrijven op met een concurrentienadeel ten opzichte van bedrijven in landen met minder ambitieuze klimaatwetgeving, wat kan leiden tot koolstoflekkage. Dit fenomeen doet zich voor wanneer bedrijven hun productie verhuizen naar derde landen om zo strenge regelgeving te ontwijken en kosten-effectiever te produceren. Met CBAM beoogt de EU dit te voorkomen en indirect bij te dragen aan de vergroening van de industrie in derde landen. 

In het CBAM-proces zijn verschillende rollen gedefinieerd. Hieronder een overzicht:

• Importeur: is degene die goederen aankoopt buiten de EU en/of deze naar de EU laat overkomen. De goederen worden dus voor rekening van de importeur geïmporteerd.
• CBAM- producent: is degene die een goed maakt met een GN-code die onder CBAM valt. Voor één goed kunnen er meer relevante producenten zijn. Bijvoorbeeld producenten van inputmaterialen. Een producent is in veel gevallen buiten de EU gevestigd.
• CBAM-autoriteit: Hun taak is de machtiging van CBAM-aangevers, verkoop van CBAM-certificaten , accreditatie van verificateurs, opleggen van sancties en eventuele behandeling van beroepen. In België is de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu - DG Leefmilieu (dienst Klimaatverandering) die CBAM-autoriteit. 
  • Contact: info.cbam@health.fgov.be
• CBAM-aangever: is degene die het CBAM-rapport moet indienen. Dit is vaak de importeur, maar kan ook een indirecte vertegenwoordiger zijn. De CBAM-aangever is ook verantwoordelijk voor de beschikbaarheid en correctheid van de benodigde (emissie)gegevens.
• Vertegenwoordigers: kunnen importeurs helpen bij hun douaneprocessen. De CBAM-wetgeving kent twee gedefinieerde vertegenwoordigingsrollen:
  • Directe vertegenwoordiger: is een vertegenwoordiger die in naam en voor rekening van een andere persoon handelt. De CBAM-verplichtingen liggen nooit bij een directe vertegenwoordiger. 
  • Indirecte vertegenwoordiger: kan een CBAM-aangever zijn, als beide partijen hiermee instemmen. De Indirecte vertegenwoordiger is een vertegenwoordiger die in eigen naam maar voor rekening van een andere persoon handelt.
• Europese commissie: degene die de regels en wetten voor CBAM opstelt. Zij beheert en ontwikkelt ook het CBAM-register, waar de CBAM-rapporten ingediend moeten worden. Daarnaast kan de Europese Commissie rapporten ter controle doorsturen naar de CBAM-autoriteit in een lidstaat. 
• Douane: voert controles uit om te verifiëren of de ingediende aangiften overeenkomen en stuurt de gecontroleerde informatie door naar de Europese Commissie. 

De implementatie van CBAM gebeurt in twee fases: de overgangsfase en de definitieve fase. 

Overgangsfase tussen 1 oktober 2023 en 31 december 2025: “proef- en leerperiode voor alle belanghebbenden” 

• In deze periode hoeven importeurs van goederen die onder de nieuwe regels vallen alleen verslag uit te brengen over broeikasgasemissies die in de invoer (directe en indirecte emissies) zijn ingebed, zonder financiële betalingen of aanpassingen aan te brengen. De rapportering moet om het kwartaal plaatsvinden. 
• Deze periode moet ook gezien worden als leerperiode voor alle stakeholders (autoriteiten, importeurs en producenten) en dient om informatie te vergaren om op basis daarvan de CBAM-wetgeving verder te kunnen finetunen vooraleer die definitief van kracht gaat in 2026.

Hieronder een grafische weergave met de belangrijkste elementen binnen de overgangsfase: 

Definitieve fase gaat van start vanaf 1 januari 2026 en zal zowel een rapportageplicht als financiële verplichtingen met zich meebrengen. 

• De EU-importeurs van goederen die onder de CBAM vallen, zullen CBAM-certificaten moeten kopen. De prijs van de certificaten wordt berekend op basis van de wekelijkse gemiddelde veilingprijs van EU ETS-toewijzingen, uitgedrukt in € per ton uitgestoten CO2.
• De EU-importeur moet uiterlijk op 31 mei van elk jaar de hoeveelheid goederen en de ingebedde emissies in die goederen verklaren die in het voorgaande jaar in de EU zijn geïmporteerd. Tegelijkertijd levert de importeur het aantal CBAM-certificaten in dat overeenkomt met de hoeveelheid broeikasgasemissies die zijn ingebed in de producten.
• Daarnaast zal er ook een geleidelijke afbouw zijn van de gratis toewijzing voor ETS-bedrijven in de CBAM-sectoren.

Met uitzondering van de twee eerste kan je de CBAM-rapporten tot twee maanden na afloop van het kwartaal aanvullen of aanpassen. De eerste twee CBAM-rapporten mag je nog tot 31 juli aanvullen of wijzigen. In de volledige overgangsperiode kan je ook een verzoek tot uitstel voor maximaal 1 jaar na het einde van het betreffende kwartaal indienen. Hoe je dit stap voor stap doet vind je hier.

Als een CBAM-aangever geen CBAM-rapport heeft ingediend, dan kan de CBAM-autoriteit een formeel verzoek doen om alsnog een rapport in te dienen. Als het CBAM-rapport niet volledig is of onjuistheden bevat, dan kan de CBAM-autoriteit een formeel verzoek tot correctie doen. Een CBAM-aangever die een formeel verzoek heeft ontvangen moet alles doen wat redelijkerwijs mogelijk is om hieraan te voldoen. Doet de CBAM-aangever dit niet, dan kan de CBAM-autoriteit een boete oploeggen. Het bedrag van de boete voor elke ton intrinsieke emissies die niet wordt gerapporteerd, varieert tussen 10 en 50 euro (verhoogd met de Europese consumentenprijsindex). Hier moet worden benadrukt dat het opleggen van boetes wordt beschouwd als een "last resort". De CBAM-autoriteit zal in eerste instantie proberen in dialoog te treden en zal alleen boetes opleggen als er echt geen bereidheid is tot samenwerking. 

Ja, alle landen - behalve de landen die vallen onder het "EU Emissions Trading System (ETS) en dus al een koolstofprijs betalen - zijn onderhevig aan CBAM. De landen die onder het ETS vallen en dus uitgesloten zijn van CBAM zijn: landen van de Europese Unie, Noorwegen, Liechtenstein, Ijsland en Zwitserland. Het is belangrijk om op te merken dat CBAM en douane twee afzonderlijke domeinen zijn. Het feit dat FOD Volksgezondheid de CBAM-autoriteit is en niet de douane toont dit aan. Een handelsverdrag kan dus van invloed zijn op douanezaken, maar daarin wordt geen rekening gehouden met CBAM.

De CBAM-verordening voorziet wel in een verlaagde koolstofcorrectie als de importeur kan aantonen dat er een koolstofprijs is betaald in het land waar de geïmporteerde goederen zijn geproduceerd. Een voorbeeld hiervan is het Verenigd Koningkrijk, waar reeds een koolstofprijs van kracht is. 

De ingebedde emissies zijn directe emissies en indirecte emissies van CBAM-goederen en die van de inputmaterialen/precursoren. De ingebedde emissie wordt uitgedrukt in CO2-equivalenten (CO2e) en hangt af van het product en de specifieke productiemethode. Directe emissies zijn de broeikasgasemissies die vrijkomen bij de productie van goederen. Het kan zijn dat tijdens het productieproces verwarming of koeling wordt gebruikt. De emissies die zijn vrijgekomen bij het maken van deze verwarming of koeling, zijn ook directe emissies. Dit geldt ook als de warmte of koeling op een andere locatie is geproduceerd. Indirecte emissies zijn de emissies die vrijkomen bij de productie van alle elektriciteit die gebruikt wordt in het productieproces. Ook wanneer de gebruikte elektriciteit niet op de locatie van het productieproces van het goed wordt geproduceerd, worden de emissie meegerekend met de indirecte emissies.

Het concept is ontwikkeld om zo nauwkeurig mogelijk de manier weer te geven waarop emissies worden gedekt door het EU ETS alsof de CBAM-goederen in de EU waren geproduceerd. Het EU ETS vereist dat exploitanten betalen voor hun eigen ("directe") emissies. Als ze echter elektriciteit verbruiken, ervaren ze ook de CO2-kosten die zijn opgenomen in de prijs van de elektriciteit die ze kopen ("indirecte emissies"). Hetzelfde geldt voor de inputmaterialen die nodig zijn voor hun productieproces.

In het kader van de rapportering van ingebedde emissies heb je onderstaande gegevens nodig:

1. Land van oorsprong van de ingevoerde goederen 
2. De installatie waar de goederen zijn geproduceerd met vermelding van:
   1. Toepasselijke code voor handels- en vervoerslocaties van de Verenigde Naties (UC/LOCODE) van de locatie 
   2. Bedrijfsnaam van de installatie, het adres van de installatie en de transcriptie daarvan in het Engels 
   3. Geografische coördinaten van de belangrijkste emissiebron van de installatie 
3. De gebruikte productieroutes 
4. De directe en indirecte emissies 

Deze informatie dien je op te vragen bij de CBAM-producent. 

Meer informatie hieromtrent vind je in hoofdstuk 2, Artikel 3 van de verordening. 

In de eerste drie CBAM-rapporten (Q1 van 2023, Q1 & Q2 van 2024) kunnen hiervoor standaardwaarden worden gebruikt. Deze vind je hier en kunnen gewoon zo overgenomen worden in het rapport. Voor de rapporten die daarop volgen, moeten de werkelijke emissies worden gerraporteerd die door de CBAM-producent (uw leverancier) zullen moeten worden bezorgd. Hoewel het momenteel dus nog niet verplicht is om de werkelijke emissies te rapporteren, is het sterk aan te raden de CBAM-producent nu al te informeren over de data die je binnenkort zal nodig hebben.  De Europese Commissie heeft "guidance documenten” ontwikkeld om zowel de importeurs als de CBAM-producenten zo goed mogelijk te ondersteunen bij dit proces (deze zijn in het Nederlands beschikbaar). Daarnaast heeft de Commissie ook een communicatietemplate opgesteld om de gegevensuitwisseling tussen jou en de CBAM-producent te vergemakkelijken. 

Het is wettelijk verankerd dat er vanaf Q3 2024 werkelijke emissies moeten gerapporteerd worden waardoor een verlening van het gebruik van standaardwaarden zo goed als uitgesloten is. De autoriteiten zijn er zich van bewust dat het verkrijgen van de werkelijke emissies van de CBAM-producenten een uitdaging is en gaan hieromtrent normaal gezien binnenkort bijkomende informatie verstrekken. 

Ook dan moet je hierover een CBAM-rapport indienen in het CBAM-register. De ingebedde directe emissies van elektriciteit die als CBAM-goed wordt ingevoerd in de EU, moet (anders dan bij andere CBAM-goederen) bepaald worden met een standaardwaarde voor de emissiefactor in ton CO2 per MWh. Deze standaardwaarde is het gemiddelde van de productie van elektriciteit met fossiele brandstoffen in het land van oorsprong. Deze waarde is vastgesteld voor 15 landen rondom de buitengrens van de EU waaruit elektriciteit wordt geïmporteerd. Vult u in dat u elektriciteit invoert als goed, dan wordt de standaardwaarde vanzelf zichtbaar in het CBAM-register. 

In de eerste drie CBAM-rapporten (Q1 van 2023, Q1 & Q2 van 2024) kunnen hiervoor standaardwaarden worden gebruikt. Deze vind je hier en kunnen gewoon zo overgenomen worden in het rapport. Voor de rapporten die daarop volgen, moeten de werkelijke emissies worden gerraporteerd die door de CBAM-producent (uw leverancier) zullen moeten worden bezorgd. Hoewel het momenteel dus nog niet verplicht is om de werkelijke emissies te rapporteren, is het sterk aan te raden de CBAM-producent nu al te informeren over de data die je binnenkort nodig zal hebben.  De Europese Commissie heeft "guidance documenten” ontwikkeld om zowel de importeurs als de CBAM-producenten zo goed mogelijk te ondersteunen bij dit proces (deze zijn in het Nederlands beschikbaar). Daarnaast heeft de Commissie ook een communicatietemplate opgesteld om de gegevensuitwisseling tussen jou en de CBAM-producent te vergemakkelijken.   

Het is wettelijk verankerd dat er vanaf Q3 2024 werkelijke emissies moeten gerapporteerd worden waardoor een verlening van het gebruik van standaardwaarden zo goed als uitgesloten is. De autoriteiten zijn er zich van bewust dat het verkrijgen van de werkelijke emissies van de CBAM-producenten een uitdaging is en gaan hieromtrent normaal gezien binnenkort bijkomende informatie verstrekken. 

Berekening indirecte emissies

De indirecte emissies bereken je door de hoeveelheid elektriciteit die is verbruikt per ton product te vermenigvuldigen met de emissiefactor van elektriciteit (in ton CO2 per MWh). De hoeveelheid gebruikte elektriciteit vraag je op bij de producent van de CBAM-goederen (nu kan je standaardwaarden gebruiken). De emissiefactor van elektriciteit hoeft niet te worden opgevraagd bij de producent. Je gebruikt hiervoor de standaardwaarden van de Europese Commissie.  Die zijn gebaseerd op de gemiddelde emissie van de geleverde elektriciteit in het land van oorsprong. Er is voor zo’n 150 verschillende landen een standaardwaarde beschikbaar. Deze wordt zichtbaar bij het invoeren van de gegevens in het CBAM-register. 

In het kader van de rapportering van de koolstofprijs in het land van oorsprong zul je volgende informatie moeten rapporten:

1. Soort product en GN-code
2. Soort koolstofprijs
3. Land waar een koolstofprijs verschuldigd is
4. Vorm van teruggave of andere vormen van compensatie die in dat land beschikbaar zijn en tot een verlaging van die koolstofprijs zouden hebben geleid; 
5. Bedrag van de verschuldigde koolstofprijs, een beschrijving van het koolstofbeprijzingsinstrument en eventuele compensatieregelingen; 
6.  Vermelding van de bepaling uit de rechtshandeling die voorziet in de koolstofprijs, teruggave of andere vormen van relevante compensatie, vergezeld van een kopie van die rechtshandeling; 
7. Desbetreffende hoeveelheid ingebedde directe of indirecte emissies; 
8. Hoeveelheid ingebedde emissies die onder een teruggave of andere vorm van compensatie vallen, met inbegrip van, in voorkomend geval, kosteloze toewijzingen

Indien er een koolstofprijs is betaald in het land van oorsprong dien je deze informatie op te vragen bij de CBAM-producent. 

Meer informatie hieromtrent vind je in hoofdstuk 2, artikel 7 van de verordening.

De hoofdregel is dat de ingebedde emissies worden bepaald volgens de EU-methode. De EU-methode is vergelijkbaar met de wijze waarop de industrie in Europa binnen het EU ETS de emissies monitort en rapporteert. Dit betekent dat voor elke categorie CBAM-goederen in detail wordt beschreven welke emissies meetellen en welke primaire gegevens moeten worden gebruikt voor de berekening van de directe en indirecte emissies. Primaire gegevens zijn bijvoorbeeld het brandstofverbruik en de emissiefactoren. Een alternatief is bepaling op basis van metingen van de rookgassen (flow en concentratie van broeikasgassen).

In 2024 is het nog niet verplicht om te voldoen aan de EU-methode. Importeurs kunnen in 2024 nog steeds gebruikmaken van gegevens afkomstig van de nationale systemen van derde landen, op voorwaarde dat deze systemen vergelijkbare dekking en nauwkeurigheid van de emissiegegevens bieden. Dus de werkelijke emissies die je nodig hebt vanaf Q3 van 2024 kunnen afkomstig zijn van het nationale systeen van het land van de CBAM-producent.  

Verdere details hieromtrent zullen normaal gezien binnenkort bekendgemaakt worden door de autoriteiten. 

Meer info hieromtrent vind je in Artikel 4 van deze verordening.

Er is het besef dat het verkrijgen van informatie van producenten in de praktijk niet altijd even gemakkelijk is, maar er wordt verwacht dat de CBAM-aangever alles doet wat redelijkerwijs mogelijk is om de gegevens van de producent te krijgen. Wat redelijkerwijs mogelijk is, verschilt van geval tot geval. Hoe dan ook wordt van een CBAM-aangever die grote hoeveelheden CBAM-goederen importeert meer verwacht dan van een CBAM-aangever die hiervan een kleine hoeveelheid importeert. 

Indien je hier verder vragen over hebt kan je contact opnemen met de CBAM-autoriteit: info.cbam@health.fgov.be of de delegatie van de Europese Unie in het desbetreffende land. Een overzicht van de contactpersonen per delegatie vind je hier: https://www.eeas.europa.eu/eeas/eu-world-0_en

De Europese Commisie heeft een communicatietemplate beschikbaar gesteld dat je kunt gebruiken bij het opvragen de de emissiegegevens bij de CBAM-producent. In dit template kan de CBAM-producent de achterliggende data voor het bepalen van de emissies opnemen. Deze informatie kan je helpen om te boordelen of de door de CBAM-producent verstrekte emissiegegevens aannemelijk zijn. Je kan ook met de CBAM-producent afspreken dat er op vrijwillige basis een onafhankelijke verificatie van de gegevens wordt uigevoerd. Na de overgansperiode zal een verificatie verplicht zijn. 

De CBAM-aangever is degene die de wettelijke verplichting heeft om ervoor te zorgen dat de juiste gegevens worden gerapporteerd. Deze zal dus moeten nagaan en borgen dat de informatie die geleverd wordt door de producent voldoet aan de eisen.

Als het CBAM-rapport niet volledig is of onjuistheden bevat, dan kan de CBAM-autoriteit een formeel verzoek tot correctie doen. Een CBAM-aangever die een formeel verzoek heeft ontvangen moet alles doen wat redelijkerwijs mogelijk is om hieraan te voldoen. Doet de CBAM-aangever dit niet, dan kan de CBAM-autoriteit een boete oploeggen. Het bedrag van de boete voor elke ton intrinsieke emissies die niet wordt gerapporteerd, varieert tussen 10 en 50 euro (verhoogd met de Europese consumentenprijsindex). Hier moet worden benadrukt dat het opleggen van boetes wordt beschouwd als een "last resort". De CBAM-autoriteit zal in eerste instantie proberen in dialoog te treden en zal alleen boetes opleggen als er echt geen bereidheid is tot samenwerking. 

• Links - opvragen data 
  • Guidance document importeur
  • Guidance document producent
  • Template voor communicatie met producent
• Links - CBAM-overgangsregister 
  • Link naar CBAM-overgangsgregister
  • Handleiding CBAM-overgangsregister (EN)
  • Handleiding CBAM-overgangsregister (NL)
• Links - CBAM-rapport 
  • Filmpje: Hoe vul je een CBAM-rapport in? 
  • Handleiding: hoe vul je een CBAM-rapport in? 
  • Stroomschema: moet je een CBAM-rapport indienen?  
  • Handleiding: hoe vraag je verzoek tot uitstel ter indiening CBAM-rapport aan? 
  • Link naar standaardwaarden 
• Links - algemene websites 
  • Website CBAM-autoriteit België
  • Website CBAM-autoriteit Nederland
  • Website Europese Commissie 

• Verordening CBAM (NL)
• Verordening overgangsperiode-CBAM (NL)

Cement: 

• Webinar over regels, implicaties en rapporteringsvereisten 
• Infosessie CBAM-overgangsregister cement sector
• E-learning module cement sector

Aluminium: 

• Webinar over regels, implicaties en rapporteringsvereisten
• Infosessie CBAM-overgangsregister aluminiumsector 
• E-learning module aluminiumsector

Meststoffen: 

• Webinar over regels, implacties, rapporteringsvereisten
• Infosessie CBAM-overgangsregister meststoffen 
• E-learning module mestoffen

Ijzer en staal: 

• Webinar over regels, implicaties, rapporteringsvereisten 
• Infosessie CBAM-overgangsregister ijzer en staal 
• E-learning module ijzer en staal

Waterstof: 

• Webinar over regels, implicaties, rapporteringsvereisten 
• Infosessie CBAM-overgangsregister waterstof 
• E-learning module waterstof

Elektriciteit:

• Webinar over regels, implicaties, rapporteringsvereisten 
• Infosessie CBAM-overgangsregister elektriciteit 
• E-learning module elektriciteit