De economische vooruitzichten voor de komende maanden, zowel internationaal, als voor België, blijven onzeker. Heel wat vraagtekens overschaduwen de economie.
De meeste industrielanden konden de voorbije maanden de gevreesde recessiescenario’s vermijden. Maar ook de voorbije zomermaanden waren er heel wat signalen dat de wereldeconomie nog niet meteen vertrokken is voor een nieuwe fase van sterke conjunctuur. Er blijven heel wat vraagtekens over de economische dynamiek, zowel internationaal, als voor België.
Hieronder, in willekeurige volgorde, 10 vraagtekens die de economische vooruitzichten voor de komende maanden overschaduwen.
1. Hoe ver stijgt de rente, en wat is de impact?
Om de inflatieopstoot te bestrijden, verhoogden de centrale banken van zowat alle industrielanden hun beleidsrentes de voorbije jaren. Die renteverhogingen zijn allicht zo goed als achter de rug. In China werd de rente ondertussen alweer wat verlaagd.
De belangrijkste vraag blijft evenwel hoe hard de eerdere renteverhogingen de economie zullen raken. Die impact komt doorgaans pas met vertraging, maar is nu in veel landen al merkbaar, vooral op de vastgoedmarkt.
De eerdere renteverhogingen zullen zeker de komende maanden op de economische activiteit blijven wegen. Het blijft evenwel afwachten hoe ver die negatieve impact zal uitdijen.
2. Veert de inflatie terug op na de snelle afkoeling?
Na de eerdere opstoot, vooral aangedreven door de energieprijzen, is de inflatie nu in de meeste landen snel aan het afkoelen. In België gaat de inflatie deze herfst zelfs terug naar nul. Dat is evenwel vooral het gevolg van de grote schommelingen in de energieprijzen.
De onderliggende inflatie, d.w.z. zonder de energieprijzen, blijft ondertussen oncomfortabel hoog. Dat impliceert dat de inflatiecijfers in 2024, wanneer het neerwaartse effect van de kentering in de energieprijzen wegebt, terug zullen opveren.
Duidelijk minder hoog dan tijdens de recente opstoot, maar evengoed duidelijk hoger dan de doelstellingen van de centrale banken. De vraag is hoe hoog die inflatie terug zal opveren, en hoe de centrale bankiers daarop zullen reageren.
3. Gaat de Chinese economie er onder door?
De Chinese economie herstelt van het strenge zero-covid-beleid, maar veel minder sterk dan verwacht/gehoopt. Bovendien staat de vastgoedmarkt onder druk, waardoor al belangrijke financiële spelers aan het wankelen gingen. Mocht de situatie verder verslechteren zullen de Chinese autoriteiten zeker tussenkomen om de economie te ondersteunen.
De vraag blijft evenwel of dit (eindelijk) het moment is waarop de al lang gevreesde zeepbel op de Chinese vastgoedmarkt uiteen spat. Zo’n scenario zou ook pijnlijke gevolgen hebben voor de rest van de wereldeconomie.
4. Hoe diep zakt de Duitse industrie?
De Duitse industrie staat al geruime tijd onder druk. Op z’n minst gedeeltelijk is dat een soort normalisering na de forse inhaalvraag van het post-covid-herstel. Maar er is ook meer aan de hand, met onder meer de energieprijzen die hoger blijven dan in de rest van de wereld en structurele verschuivingen in de globale autoproductie (vooral m.b.t. elektrische wagens).
Sommige voorlopende indicatoren voor de Duitse industrie komen stilaan in de buurt van de dieptepunten van de crisis van 2008-2009 en van de coronacrisis. In het verleden was de industrie vaak een voorlopende sector voor de hele economie. De recente ontwikkelingen voorspellen dan ook weinig goeds voor de hele Duitse economie, en bij uitbreiding voor de hele eurozone.
5. Blijft de rest van de economie de malaise in de industrie compenseren?
De malaise in de industrie, zowel in Duitsland als in de hele eurozone, is al een tijdje duidelijk. Tot nog toe bleef de rest van de economie, vooral de dienstensector, evenwel sterk genoeg om dat te compenseren. De vraag is of dat zo blijft. Het historische patroon is eerder dat wanneer de industrie hapert, de rest van de economie doorgaans volgt met vertraging.
6. Hoe zwaar komt de Belgische vastgoedmarkt onder druk?
Net als in de meeste andere industrielanden weegt de stijgende rente ook in België op de vastgoedmarkt. Het aantal nieuwe hypotheekleningen was in juli teruggevallen tot zowat de helft van het gemiddelde van de voorgaande jaren.
Dat moet zowel op de huizenprijzen als op de bouwactiviteit een impact hebben. De gemiddelde huizenprijzen leken de voorbije maanden te stagneren, maar een zekere daling valt de komende maanden te verwachten. Het valt evenwel moeilijk te voorspellen hoe zwaar die negatieve impact zal zijn.
7. Blijven de bedrijven investeren in België?
De hogere rente zal ook wegen op de bedrijfsinvesteringen. Daarnaast spelen ook de aangetaste concurrentiepositie, met de duurdere energie en de opgelopen loonkosten, en de onzekere (internationale) economische vooruitzichten een rol. En ook de moeilijkheden en de onzekerheid rond vergunningen dragen niet meteen bij tot een gunstig investeringsklimaat.
Bedrijfsinvesteringen zijn cruciaal voor onze toekomstige welvaartscreatie. Hoe zwaar de bedrijfsinvesteringen teruggeschroefd worden, is dan ook een belangrijke vraag voor de komende maanden (met impact voor de komende jaren).
8. Houdt de Belgische arbeidsmarkt stand?
Ondanks de onzekere economische vooruitzichten hield de Belgische arbeidsmarkt de voorbije kwartalen redelijk goed stand. Toch zijn er toenemende signalen dat de arbeidsmarkt niet immuun is voor de economische zorgen. De uitzendarbeid liep al fors terug en het aantal nieuwe vacatures ligt ook duidelijk lager dan een tijdje geleden. Ook de aanwervingsplannen van de bedrijven worden meer en meer neerwaarts bijgesteld.
Dat gezegd, blijft een stevige terugval in de werkgelegenheid weinig waarschijnlijk. De structurele krapte op de arbeidsmarkt (vooral in Vlaanderen) impliceert dat bedrijven ook in moeilijkere omstandigheden niet snel zullen overgaan tot ontslagen.
9. Blijft de Belgische lopende rekening in het rood?
De lopende rekening van een land geeft een indicatie van de verhouding met de rest van de wereld aan. De Belgische lopende rekening is al decennialang positief, maar dook vorig jaar diep in het rood, vooral door de hogere energieprijzen.
Verontrustender is dat het saldo op de lopende rekening volgens de huidige vooruitzichten ook de komende jaren negatief zal blijven doordat de concurrentiepositie van onze exportbedrijven structureel aangetast is.
10. Denkt de regering aan nieuwe belastingverhogingen?
De federale regering moet dit najaar de begroting voor 2024 opstellen. Mogelijk wil de regering daar nog een beperkte inspanning leveren, op z’n minst als een poging om de kritiek op het bedenkelijke begrotingswerk van deze legislatuur wat te counteren. De vraag is in welke mate daarbij naar extra inkomsten gezocht zal worden.
Zo is het niet ondenkbaar dat bepaalde van de voorgestelde maatregelen om de belastingverlaging van minister Van Peteghem (die ondertussen afgeblazen werd) te financieren terug op tafel komen. Gezien de al zware belastingdruk en de onzekere economische vooruitzichten zou dat geen goed idee zijn.
